· روشهای لرزه ای مبتنی بر خواص الاستیک(کشسانی ) سنگها در محیط مورد مطالعه اند.
· روشهای الکتریکی وابسته به خواص الکتریکی زمین مورد مطالعه می باشند.
· روشهای ثقل سنجی در ارتباط با ویژگی های چگالی سنگها می باشند.
· روشهای مغناطیس سنجی با خواص مغناطیس پذیری سنگها در ارتباط است
. روشهای رادیومتری با خاصیت رادیواکتیو سنگها مرتبط اند.
با کاربرد این روشها، اطلاعاتی از ساختارهای مدفون زمین شناسی بدست می آید که می توان از آنها به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در اکتشاف موادمعدنی ، هیدروکربورها، آب های زیرزمینی ، بررسی های مهندسی ، ز یست محیطی ، باستان شناسی و … استفاده نمود.امروزه اندازه گیر ی های ژئوفیزیکی کاربرد و گستره ای بسیار وسیع یافته اند تا حدی که در حال حاضر اینمطالعات در کرات ماه و مر یخ نیز انجام می شوند. ژئوفیزیک کاربردی که عمدتاً در اکتشاف مواد معدنی ، هیدروکربوری و مطالعات آبهای زیرزمینی مورد استفاده قرار می گیرد به روشهای زیر تقسیم بندی می گردند:
– روشهای ثقل سنجی
– روشهای مغناطیس سنجی
– روشهای لرزه نگاری
– روشهای الکتریک
– روشهای الکترومغناطیسی
– روشهای رادیومتری
– روشهای چاه پیمایی
– روشهای فیزیکی حرارتی و ...
ژئوفیز یک عمدتاً نشانگر ویژگی های زمین شناسی ساختارهای مدفون همراه با ذخا یر معدنی نفت، گاز و …است.
انتخاب نوع روش یا روشهای ژئوفیز یکی در عمل به منظور موقعیت یابی یک ذخیره معدنی معین وابسته به طبیعت(خواص فیزیکی ) ماده معدنی مربوطه و نشان دهنده مستقیم حضور ماده معدنی مورد مطالعه می باشد. مثل روش مغناطیس سنجی که برای اکتشاف کانیهای آهن یا نیکل کاربرد دارد.در دیگر اوقات روش ژئوفیزیکی ممکن است نشانگر آن باشد که آیا شرایط برای تشکیل ماده معدنیمطلوب مساعد است یا خیر؟
به عنوان مثال بهره گیر ی از روش مغناطیس سنجی در اکتشاف نفت، به عنوان ابزار تعیین ضخامت رسوبات تا سنگ بستر است و مشخص نماید که آیا رسوبات به اندازه کافی ضخیم هستند که قابلیت نگهداری قابل توجه ه یدروکربور را در خود دارا باشند؟ از دیدگاه دیگر، بررسی های ژئوفیز یکی در عمل به چهار صورت زمینی ، هوایی ، در یایی و درون چاهی اجرا می شوند.
برداشتهای هوایی :
روشهای مغناطیس، الکترومغناطیس، رادیومتری و اخیراً ثقل سنجی هوابرد، سریعترین روشهای ژئوفیز یک اکتشافی می باشند . به ویژه ای نکهاین روشها برای پوشش مناطق وسیع، کم هزینه تر از روشهای زمینی هم هستند و عمدتاً در فاز پی جویی موادمعدنی کاربرد دارند. در این روش عملی ات برداشت با
نصب تجهیزات مناسب در داخل یا بدنبال هواپ یما و بالگرد انجام می شود.اکتشاف دقیقتر مناطق امیدبخش شناسایی شده با روشهای هوابرد، توسط روشهای ژئوفیزیک زمینی پیگیری می شود.
برداشت های در یایی :
محیط برداشت در این بخش، محیط آبی است. هدف شناسایی ویژگیهای فیزیکی زمین زیربستر آب است.تجهیزات مورد نیاز در این بخش با بخشهای دیگر تفاوتها ی ساختاری اندکی دارند؛ ولی تئوری همه این روشها تقر یباً یکسان است. این تجهیزات می توانند در داخل کشتی ها یا بدنبال آنها نصب گردند. عمدهروشهای قابل اجرا در این محیط، روشهای لرزه نگاری، ثقل سنجی ، مغناطی س سنجی ، الکترومغناطیس و …است.
برداشتهای چاه پیمایی :
در این برداشتها، تجهیزات ژئوفیزیکی در یک محفظه استوانه ای به نام سوند با قطر کمتر از گمانه، توسطیک رشته کابل متصل به دستگاه اندازه گیر ی سر چاه (سطح زمین)، به داخل چاه گمانه فرستاده می شود.ثبت پیوسته خصوصیات فیزیکی سازندهای موجود در داخل گمانه از اهداف این بررسی هاست. روشهای قابل اجرا در این بخش شامل روشها ی صوتی ، رادیومتر ی (پرتو نوترون، پرتو گاما، پرتو گاماگاما و…)، مقاومت سنجی ، الکترومغناطیس القایی و … است.
برداشتهای زمینی :
این برداشتها روی سطح زمین توسط دستگاههای مختص این امر انجام میشود. متنوع ترین برداشتهای ژئوفیز یکی در این بخش صورت می گ یرد و ب ی ش از سایر بخشها توسعه یافته است.انواع روشهای ژئوفیزیک زمینی عبارتند از:
روش ثقل سنجی :
در این روش اندازه گیری تغ ییرات میدان جاذبه زم ین در نقاط مختلف آن انجام می شود. با توجه بهوابستگی می ان می دان جاذبه و چگالی توده های مختلف زیرسطحی ، با ثبت میدان جاذبه می توان مواد معدنیبا چگالی ب یشتر یا کمتر از سنگها ی درونگیر آنها را کشف نمود.این روش را می توان در سطح زمین یا در داخل تونلهای زیرزمینی اجرا نمود. در اکتشافات هیدروکربوری این روش به همراه روش مغناطیس سنجی به عنوان یک ابزار شناسایی کاربرد دارد.اجرای این روش ارزان تر از روشها ی لرزه نگاری و گران قیمت تر از سایر روشها ی ژئوفیز یکی است.
در مطالعات مهندسی و باستان شناسی خصوصاً برای کشف حفره های زیرزم ین کاربرد ویژه دارد.در روش ثقل سنجی ، همانند روشهای مغناطیس سنجی ، رادیومتری و برخی روشهای الکتریکی ،اندازه گیر ی م یدان با چشمه طب یعی زمی نی انجام می شود.اولین بار گالیله در حدود سال 1589 تاثیر شتاب جاذبه زمین بر روی اجسام با وزنهای مختلف را کشف نمود. پس از او نیز کپلر قوانین حرکت سیارات را اثبات کرد و بدنبال او نیوتن قوانین عمومی جاذبه زمین را در سال 1685 گزارش نمود.
پییربوگر طی سالها ی 45- 1735 بسیاری از روابط اساسی ثقل سنجی از جمله تغییرات شتاب جاذبه با ارتفاع، عرض جغرافیایی و … را بدست آورد. اولین دستگاه اندازه گیری میدان جاذبه (آونگ مرکب) در سال 1817 توسط کاپیتان هنری کیتر ابداع شد.در سال 1901 اولین برداشت ثقل سنجی توسط رونالدفون اوتوس روی دریاچه یخی والاتون انجام شد و بهتدریج این روش مطالعاتی گسترش یافت.
اولین اکتشاف ژئوف یزی کی نفت در دسامبر سال 1922 با اندازهگیر ی های ثقل سنجی در میدان نفتی اسپین دلتا اجرا شد.
روش مغناطیس سنجی :
روش مغناطیس سنجی که قدیمی تر ین روش ژئوفیز یک اکتشافی است؛ در اصول و حتی تعبیر و تفسیر شباهتهای بسیار ی با روشها ی ثقل سنجی دارد. اما به طور معمول این روش پیچیده تر است و تغییرات میدان مغناطیسی نیز نامنظم تر و محلی تر از شتاب ثقل زمین است.در این روش اندازه گیری تغ ییرات میدان مغناطیسی زمین انجام می شود. چرا که برخی از مواد مانند مگنتیت در میدان مغناطیسی زمین، آنومالیهای بالای مغناطیسی نشان می دهند. کانسارهای آهن، مس های اسکارن، نیکل و آزبست به دلیل همراهی با کانه های مغناطیسی ، با برداشتهای مغناطیس سنجی به راحتی قابل اکتشافند. حتی برخی از ژئوفیز یک دانان اکتشافی ، این روش را برای اکتشاف طلای پلاسری به علت همراهی آن با ماسه های سیاه حاوی مقادیر بالا ی مگنتیت، توصیه می کنند.
اولین مگنتومتر نسبتاً دقیق اندازه گیری میدان مغناطیسی در سال 1873 توسط پروفسور تالن ابداع شد.
روش لرزه نگاری
اساس روشهای لرزه نگاری بر این حقی قت استوار است که امواج الاست یک با سرعتهای متفاوت درلایه های مختلف زیر سطح سیر می کنند. لذا در این روشها، امواج در یک نقطه تولید شده و در یک سری نقاط دیگر، زمان رسید انرژی منعکس یا منکسره از ناپیوستگی ها یا فصل مشترک لا یه های مختل اندازه گیر ی می شود. با استفاده از روش لرزه نگاری موقعیت و ساختار لا یه های زیرسطحی مشخص می شود. مهمتر ین مز یت روشهای لرزه نگاری نسبت به سایر روشها ی ژئوفیزیکی ، این است که با بکارگیری مناسب این روش تفسیر دقیق تر و با وضوح بیشتری از ساختار زیر سطح حاصل می شود.
عمده تئور ی های لرزه ای پیش از ساخت دستگاهها ی اندازه گیری آن شناسا یی شده بود. پیش از اکتشافات لرزهای، علم زلزله شناسی که در تئوری ، شباهت های زیادی با روش لرزه نگار ی دارد؛ توسعه یافت. در سال 1845، ما لت با ایجاد زلزلههای مصنوعی ، اندازه گیر ی سرعت امواج لرزه ای در لا یه هایمختلف زمین را آزمایش نمود.
عمده کاربرد روشها ی لرزه نگاری در اکتشافات نفت این است که در این بخش این روشها به طور وسیعی بکار گرفته می شوند. روشها ی لرزه نگاری در شناسایی ساختارهای زمین شناسی بزرگ مقیاس به منظور بررسی های ساختگا هی و پروژه های مهم مهندسی نظیر تعیین عمق سنگ کف، شناسا یی ذخایر شن وماسه، شناسایی مناطق خرد شده آبدار و … نیز کاربرد ز یادی دارند.
روش های رادیومتری:
عناصر رادیواکتیو در سنگها باعث ایجاد تشعشعات آلفا و بتا و گاما و کا- کپ مختلف می شوند. شدت و ضعف این تشعشعات بسته به نوع عنصر رادیواکت یو و مقدار آن در سنگها متغ یر است. اگر بتوانیم این شدت و ضعف و نوع تشعشع را ثبت نماییم؛ مقصود که شناسا یی عنصر رادیواکتیو و مقدار آن در سازند است، حاصل می شود.در اکتشافات رادیومتری تنها ثبت اشعه گاما قابل اهمیت است؛ چرا که تشعشعات آلفا و بتا تنها با وجودپوشش نازکی از خاک، آب یا هوا قابل آشکارسازی نیستند. البته اشعه گاما نیز تنها تا چند اینچ داخل سنگ و خاک و تا چندصد فوت در هوا نفوذ می کند و قابل ثبت است. در نتیجه تنها ذخایر رادیواکتیوی را می توان با این روش کشف نمود که رخ نمونداشته باشند؛ یا در اعماق بسیار کم زمین واقع شده یاشند.
عمده روشهای راد یومتری، روشهای ژئوفیزیک هوابرد است و روشها ی زمینی چندان توسعه نداشته اند.چرا که به ازای افزایش هر صد متر ارتفاع، شدت اشعه گامای ساطع شده از کان ی ها تنها 50% افت می کند و از این نظر روشهای هوابرد بسیار مقرون به صرفه تر از روشهای زمینی است. روشهای رادیومتر ی در مقایسه با روشهای دیگر ژئوفیز یکی از اهمیت کمتری برخوردارند.
لازم به ذکر اینکه عوامل فوق الذکر روشهای رادیومتری چاه پیمایی را هرگز تحت تاثیر قرار نداد؛ چرا که این روشها بطور معمول از زمان ابداع آنها مورد استفاده قرار می گرفتند.شمارشگرهای گایگر و سنت یلومترها که از ابزار اندازه گیری این روش می باشند؛ به سادگی قابل جابجا یی می باشند و می توانند به وسیله فرد، اتومبیل یا هواپیما حمل شوند.
روش های الکتریکی :
این روش ها که از متنوع تری ن روشهای ژئوفیزیک اکتشافی محسوب می شوند، اطلاعات بسیار مفیدی درمورد توزیع جانبی یا عمقی خواص الکتریکی مواد زیرسطح زمین فراهم می نما یند؛ که این اطلاعات بطور مستقیم یا غیرمستقیم می تواند به منظور اکتشاف موادمعدنی و یا اهداف دیگر مورد استفاده قرارگیرد. چشمه یا منبع انرژی در روش های الکتریکی می تواند طبیعی یا مصنوعی باشد.
الف)روشهای الکتریکی با چشمه طبیعی برخی از مهمترین این روشها عبارتند از:
روش پتانسیل خودزا:
روش پتانسیل خودزا همانطور که از نام آن پیداست، بر پا یه اندازه گیری اختلاف پتانسیل طبیعی که درداخل زمین وجود دارد، بنیان نهاده شده است. بخشی از ا ین اختلاف پتانسیل ثابت و بخشی متغیر(پلاریزاس یون القایی ) است.
در عمل اختلاف پتانسیل ثبت شده مربوط به بخش ثابت است که به علت واکنشها ی الکتروشیمیایی با مکانیزم های مختلف شکل می گیرد.مقدار پتانسیل خودزای ثبت شده در سطح زمین از کمتر از یک میلی ولت تا صدها میلی ولت متغیر است.مقادیر بالا ی پتانسیل خودزا بر روی توده های سولفی دی، گرافیتی ، مگنتیتو چند کانی هادی دیگر مثل زغال سنگ و منگنز قابل اندازه گیر ی است.
روش تلور یک:
جریانها ی تلور یک به جر یانهایی گفته می شود که در ز یرسطح زمین وجود دارند. چشمه ایجاد این جر یانات در خارج از کره زمین قرار دارد. تغییرات دوره ای و ناگهانی با تغییرات روزانه میدان مغناطیسی زمین ارتباط دارد و علت آنها تشعشعات خورشید ی، شفق قطبی و … می باشد. این فعالیتها تاثیر مستقیمی روی جریانها ی یونسفری داشته و گمان می رود جریانها ی تلور یک در زمین به وسیله جریانهای یونسفری القا می شود. و
با اندازه گیری های تلور یک می توان به شناسایی گنبدها ی نمکی ، تاقدیسها و ناودیسهایی که در قاعده آنهاسنگ با مقاومت ویژه بالا وجود دارد، پرداخت. چرا که سنگ فوق الذکر باعث انحراف جریان های تلوریک در محور ساختارها ی مذکور می شود. این روش همچنین در شناسا یی ناهمواریهای سنگ بستر نیز کاربرد دارد.
روش مگنتوتلوریک:
روش مگنتوتلوریک شامل مقایسه بین دامنه ها و فازهای میدانها ی الکتریکی و مغناطیسی مرتبط باجریانها ی تلور یک می باشد. در روش تلور یک هدف اندازهگیر ی میدانهای الکتر یکی و مغناطیسی ناشی از این جریانهاست. اندازه گیری میدان الکتریکی (روش تلوریک)نسبتاً آسان است. اما اندازه گیری میدان مغناطیسی مشکل تر و پیچیده تر است چرا که با فرکانس های کمتر از 001/0 هرتز تا بالا ی 10کیلوهرتز سروکار داریم.به علت ضعیف بودن چشمه انرژی طبیعی در داخل زمین، سیگنال های اندازه گیری شده در این روش ضعیف است و به طور عمده تحت تاثیر پارازیت قرار می گیرد. با این حال عمق پی جویی در این روش نسبت به روش های دیگر الکتریکی بیشتر است و حتی به چندین کیلومتر هم می رسد. این روش به دنبال توسعه تئوری های الکترومغناطیس و روش تلور یک شناسایی شده و گسترش یافت
این روش در اکتشاف ذخایر هیدروکربوری، سولفیدهای توده ای ، فلزات پا یه و قیمتی و منابع انرژ ی ژئوترمال کاربرد دارد. به علاوه در بررسی های زمین شناسی ساختمانی ، سنگ شناسی ز یست محیطی و ژئوتکنیک نیز کاربرد دارد.
ب)روشهای الکتریکی با چشمه مصنوعی
برخی از مهمترین این روشها عبارتند از:
روش مقاومت سنجی :
این روش که در کشور ما به غلط به نام روش ژئوالکتر ی ک مصطلح است، از قدیمی ترین روش های الکتریکی است.
در روش مقاومت سنجی هدف ثبت اختلاف پتانسیل ایجاد شده ناشی از ارسال جر یان مستقیم یا متناوب با فرکانس بسیار پایین به داخل زمین است. برای ثبت این اختلاف پتانسیل از آرایش های مختلف الکترودی استفاده می شود. اندازه گیری های انجام شده با استفاده از روابط ساده ریاضی به مقاومت و یژه الکتریکی سنگها تبدیل می شود و در نهایت اطلاعات بدست آمده تعبیر و تفسیر می شوند.
به طور عمده از این روش برای اکتشاف موادمعدنی (خصوصاً فلزات)، شناسایی منابع آبهای ز یرزمینی ، بررسی های مهندسی به منظور شناسایی حفره ها، گسلها، شکافها، یخچالها، تونلهای ز یرزمینی ،باستان شناسی خصوصاً برای شناسایی ساختمان های قدیمی و بناهای مدفون و … استفاده می شود.
روش پلاریزاسیون القایی :
مشابه روش مقاومت سنجی در این روش نیز جر یان مصنوعی با آرایش های مشابه روش مقاوت سنجی به داخل زمین ارسال می گردد و اختلاف پتانسیل ای جاد شده بعد از قطع جری ان ارسالی به داخل زمین،اندازه گیر ی می شود. اندازه گیریهای انجام شده در دو قلمرو فرکانس و زمان قابل ثبت است.
کاربردهای و یژه این روش در اکتشاف فلزات افشان مانند مس پرفیری، سرب و روی افشان، گرافیت،منابع شیل و رس، اکتشافات نفتی ، منابع زمین گرما یی ، بررسی آبهای ز یرزمینی و مطالعات ز یست محیطی است.
روش اتصال به جرم: در این روش یک الکترود جریان به توده کانساری هادی دارای رخنمون متصل می شود و الکترود جر یان دیگر در فاصله دور از الکترود اول قرار داده می شود؛ آنگاه پتانسیل الکتریکی در چند نقطه روی سطح زمینی درون گمانه ها پس از حذف پتانسیل خودزا اندازه گیری می شود.
کاربرد ویژه این روش در تشخیص اندازه و حجم توده های کانی سازی هادی دارای رخنمون است. به عبارت دیگر می توان با استفاده از این روش دریافت که اولاً چند توده زیرسطحی وجود دارد؛ ثانیاً وجود یا عدم وجود کانی سازی در اعماق زمین نیز قابل تشخیص است.
روش مغناطیس سنجی مقاومت ویژه:
در این روش جر یان مستقیم الکتریکی از طریق دو الکترود با فواصل نسبتاً زیاد از یکدیگر، به داخل زمین تزر یق می شود. آنگاه رسانندگی آنومالی زیرسطحی در وسط دو الکترود فرستنده جر یان با کمک میدان مغناطیسی ثانو یه ناشی از عبور جریان به داخل زمین، توسط یک مغناطیس سنج بسیار حساس با پارازیت کم که عمود بر خط واصل بین دو الکترود قرار گرفته، اندازه گیری می شود. تئور ی این روش در سال 1933 توسط جاکوسکی شناسایی شد ولی به طور عملی از سال 1974توسط
ادوارد بکارگرفته شد. از این روش برای شناسا یی توده های هادی زیرسطحی و شناسایی گسل های هادی استفاده می شود.
روش پلاریزاس یون القایی مغناطیسی :
این روش تشابه ز یادی با روش مغناطیس سنجی مقاومت ویژه دارد؛ مشابهت این دو روش به یکدیگر همانند مشابهت روش پلاریزاسیون القایی به روش مقاومت سنجی است. این روش نیز در دو قلمرو زمان و فرکانس قابل اندازه گیری است. در این روش دو کمیت ثبت می شود. یکی از مولفه ها ی میدان مغناطیسی ناشی از عبور جر یان مستقیم نیز بکار گرفته می شود. در قلمرو فرکانس، ابتدا میدان مغناطیسی اولیه نرمالیزه و سپس مقدار مغناطیس سنجی مقاومت ویژه اندازه گیر ی می شود. اما در قلمرو زمان، بارپذ یری میانگین در فواصل زمانی معین با تقسیم بر میدان مغناطیسی اولیه، نرمالیزه شده، سپس ثبت می شود.
کاربرد ویژه ا ین روش در شناسایی کانسارهای زیرسطحی هادی خصوصاً فلزی و کانسارهای افشان و پرفیری است.
روش تشدید مغناطیسی هسته ای:
اساس این روش پدیده فیز یکی تشدید مغناطیس هسته ای است؛ که توسعه یافته روش طیف سنجی نور با فرکانس های ما یکروویو (تقر یباً هزار تا صدهزار مگا هرتز) و رادیویی (تقریباً ده کیلوهرتز تا صدمگا هرتز) می باشد. در این بازه های فرکانسی نور جذب شده و به وسیله همان فرایندها در طول موج های دیگر طیف الکترومغناطیسی منتشر می شود. فلسفه اصلی این روش بر اساس این واقعیت است که هسته بسیاری از اتمها از جمله پروتون های آب به دلیل وجود ذرات باردار درحال چرخش، دارای یک گشتاور دوقطبی غیرصفر می باشد.
کاربرد عمده این روش در بررسی کیفیت و اکتشاف منابع آبها ی زیرزمینی است.
روش های الکترومغناطیسی :
امروزه روشها ی الکترومغناطیسی در بین روشهای ژئوفیزیکی به استثنای روش مغناطیسی بیشترین کاربرد را در اکتشاف موادمعدنی دارد. این روشها برای اکتشاف نفت مناسب نیستند چرا که بهتر ین پاسخ در این روشها مربوط به توده های هادی واقع در اعماق کم زیرسطح است. در فعالیتها ی مهندسی هم این روشها خیلی استفاده نشده اند. با اینحال گاهی برای شناسایی لوله ها و کابل های مدفون، آشکارسازی مین ها و به منظور بررسی آلودگی ها ی واقع در اعماق کم بکار برده می شوند.
همانطور که از نام این روشها پیداست، این روشها شامل انتشار میدانها ی الکترومغناطیس موج مداوم یا گذرا بالا ی سطح زمین یا در اعماق آن می باشند. در این روشها فرستنده، گیرنده و توده هادی مدفون، د ر یک تقابل سه جانبه با میدان الکترومغناطیسی قرار دارند و جریانهای الکتریکی در داخل توده هادی به
همراه القای الکترومغناطیس، بطور همزمان به وجود می آیند. عموماً در این روش ها چشمه انرژی از طریق القا در داخل زمین ایجاد می شود؛ هرچند در چند مورد از روشها ی زمینی الکترومغناطیس، این چشمه در تماس مستقیم با زمین قرار دارد. روشهایی مانند مگنت و تلوریک نیز که چشمه انرژی آنها طبیعی است، بعضاً جز روشهای الکترومغناطیس مطرح می شوند. گیرنده نیز پاسخ را توسط القا دریافت می کند.
روش رادار نفوذی به زمین:
این روش که عمده صاحب نظران آنرا جزو روشها ی الکترومغناطیس محسوب می نما یند؛ عبارتست ازانتشار امواج الکترومغناط یس ی با فشار بالا به منظور بررسی های زیرسطحی.
رادار یک سیستم استفاده از پالسهای الکترومغناطیس با دوره تناوب کوتاه است که اولین بار توسط وزارت دفاع انگلستان به منظور شناسایی هواپیماهای دشمن در طی جنگ جهانی دوم بکار گرفته شد. گواینکه چندین سیستم مشابه قبل از این جنگ در فرانسه، آلمان، امر یکا و حتی انگلستان وجود داشت.
بجز کاربردهای بسیار متنوع نظامی و مهندسی ، رادار امروزه یک وسیله بسیارمهم در بررسی هایزیرسطحی است. با توجه به فرکانس زیاد مورد استفاده در این روش، عمق نفوذ در زمین بسیار کم است لذا در اکتشافات موادمعدنی جز برای مواد نزدیک به سطح کاربرد دیگری ندارد. اما در بسیاری از فعالیتهای
مهندسی خصوصاً ژئوتکنیک، بررسی خاک، بررسی های زمین شناسی ، شناسایی حفره ها، بررسی های باستان شناسی ، بررسی منابع آبهای ز یرزمینی کم عمق و آلودگیها ی زیرسطحی کاربردهای گسترده ای دارد .
